Page 95 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 3 Sindirim Sistemi

Amilaz
Nişasta+Su Maltoz+Dekstrin

Amilaz
Glikojen+Su Maltoz+Dekstrin

UYARI ! Tükürük salgısının yetersizliği sonucu ağız boşluğu dokularında diş

eti hastalıkları ve diş çürükleri görülür.

1.3.2.2. Karaciğer
Bilgi Notu
Karaciğer, karın boşluğunun sağ üst kısmında yer alan vücudun en Karaciğer: Üretim, salgılama, de-
büyük organıdır. Sağ ve sol olmak üzere 2 büyük loptan oluşmuştur. polama, zararsız hâle getirme ve dü-
Karaciğer hücreleri; atardamar, toplardamar ve kapı toplardamarı ile zenleme gibi vücudumuz için hayati
olan birçok fonksiyonu gerçekleştire-
bağlantılıdır. Kan, karaciğer hücrelerine dalak, ince bağırsak, mide, bilen karma bez özelliğindeki organa
pankreas ve kalın bağırsaktan gelen kapı toplardamarı ve kalpten çı- karaciğer denir. Karaciğer çeşitli se-
kan aortun bir kolu olan karaciğer atardamarıyla gelir. beplerden zamanla sertleşir, küçülür
ve görevini yerine getiremezse geri
Karaciğer hücreleri, yağların sindiriminde etkin rol oynayan safrayı döndürülemeyecek hasarlar oluşur. Bu
(öd) üretir. Karaciğer kanalından geçen safra maddesi, safra kanalıyla karaciğer hastalığına siroz denir.
safra kesesine iletilir ve burada depolanır. Safrada safra tuzları, su,
yaşlanmış alyuvarların parçalanmasıyla oluşturulan safra pigmentle-
ri (bilirübin), kolesterol ve bikarbonat iyonları bulunur. Safra tuzları,
yağların mekanik sindirimini sağlayarak ince bağırsaktaki lipazın etki-
sini arttırır. Yağların ve yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) emili-
mini kolaylaştırır. Safranın diğer bir rolü kandan, yaşlı alyuvarların par-
çalanması sonucu oluşan bilirübin ve kolesterolün fazlasını atmaktır.
Safra içeriğindeki bikarbonat iyonları, bağırsak ortamını bazikleştirip
pankreas ve bağırsak enzimlerinin etkisini de arttırır.

İnce bağırsaktan salgılanan kolesistokinin, safra kesesindeki safra sı-
vısının onikiparmak bağırsağına boşaltılmasını sağlar. Yenilen besinin
içeriği, yağ bakımından zenginse midenin çalışmasını ve besinin sindi-
rimini yavaşlatır. Sekretin ise karaciğerde safra üretimini uyarır.

Karaciğerin kanla ilgili önemli fonksiyonları da vardır. Kanın pıhtılaş-
masında görev alan trombojen ve fibrinojeni salgılar. Damar içinde- Araştıralım-Paylaşalım
ki kanın pıhtılaşmasını önleyen heparini üretir. Kansızlık durumunda Karaciğer parça nakli nasıl gerçekleş-
ve embriyonik dönemde retikulo endotel hücreleri ile alyuvar üretir. tirilir? Sağlıklı bir birey kaç kez ka-
Ömrünü tamamlamış alyuvarları, kupfer hücreleri ile parçalayarak raciğer parçası bağışlayabilir? Araştı-
safra pigmentlerini veya yeni sentezlenecek alyuvarlar için ham mad- rınız, sonuçları sınıfınızda paylaşınız.
deyi oluşturur. Ayrıca alyuvar üretimini uyaran eritropoietin hormonu
da üretir.
Karaciğer, provitamin A’yı (karoten), A vitaminine dönüştürür. Yağda
çözünen A, D, E, K vitaminlerini, demir, amino asit, glikojen ve yağı de-
polar. Tüm bu işlevleri gerçekleştiren karaciğer, hücrelerinin yenilenme
yeteneği ile organ nakillerinde de önemlidir.

Safra taşları; safradaki kolesterol, bilirübin, fosfolipit ve safra tuzları
UYARI ! gibi safra içeriğindeki maddelerin arasındaki oran bozulduğu zaman
oluşur. En çok görülen safra taşları, kolesterolün birikmesiyle oluşan
kristalleşmedir. Yağ oranı yüksek besinlerle uzun süre beslenen kişi-
lerde safra taşı oluşumu daha sık görülür.

109