Page 92 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Pankreastan gelen protein sindiren tripsinojen, kimotripsinojen,
karboksipeptidaz, karbonhidratları sindiren amilaz, yağları sindiren
lipaz ve nükleik asitleri sindiren nükleaz enzimleri virsung kanalı ara-
cılığıyla water kabarcığı denilen yerden duodenuma dökülür. Burada
besinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir.

Kolesistokinin hormonu safra kesesinden safranın salınmasını da
uyarır. Karaciğerde üretilip safra kesesine gönderilen safra salgısı ko-
ledok kanalı ile taşınarak water kabarcığından duodenuma dökülür.
Gelen safra salgısı yağları damlacıklaştırır, yağların fiziksel sindirimini
gerçekleştirir. Bağırsakta mikroorganizmaların aşırı çoğalmasını önler
ve bağırsak kanalını kayganlaştırır.

Sekretin hormonu pankreası uyararak kimüsü nötralize eden bikar-
-
bonat (HCO ) salınmasını sağlar. İnce bağırsak salgılarının pH değeri
3
7,5-8 arasında olacak şekilde hafif baziktir. Sekretin karaciğerde saf-
ra üretilmesini hızlandırır. Kimüs yağ bakımından zengin olduğunda
sekretin ve kolesistokinin çok miktarda salınır. Bu hormonlar, midede
peristalsis hareketi ve mide öz suyu salgılanmasını önleyerek midenin
çalışmasını yavaşlatır, safra kesesini uyarır.
Karaciğer
Pankreas
Safra kesesi

Koledok kanalı
Virsung kanalı

İnce bağırsak

Water kabarcığı

Görsel 1.65: İnce bağırsağın, karaciğer ve pankreas bağlantıları

UYARI ! Sindirim organlarını etkileyen hormonlar sindirim kanalında bulun-
maz. İlgili organı etkilemek için kan yoluyla taşınır.

Jejunum ve ileumda hem besinlerin kimyasal sindirimi hem de sin-
dirilmiş besinlerin ve suyun geri emilimi gerçekleşir. İnce bağırsak
villus adı verilen parmaksı çıkıntılara sahiptir. Villusların her bir epitel
hücresinin bağırsak boşluğuna bakan yüzeyinde, mikrovillus adı ve-
rilen çok sayıda sitoplazmik çıkıntı vardır (Görsel 1.66). Villuslar, be-
sin maddelerinin parçalanması için çeşitli sindirim enzimleri salgılar.
Bu enzimler, protein zincirleri olan peptitleri amino asitlere parçalayan
peptidazlar ve karboksipeptidaz; disakkaritleri monosakkaritlere
parçalayan sükraz, maltaz, laktaz ve nötral yağları gliserol ve yağ
asitlerine parçalayan bağırsak lipazıdır. İnce bağırsağın bu bölümünde
hem pankreas sıvısı hem de ince bağırsak hücrelerinin salgıladığı sıvı
bulunur. Buradaki besin çözeltisine kilüs denir.

İnce bağırsaktaki besinlere ait yapı taşlarının hücrelere ulaşabilmesi
için bağırsak duvarından emilimlerinin gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
İnce bağırsaktaki villus ve mikrovilluslar geri emilim için 300 metrekare
kadar bir alan oluşturur. Bu alan yaklaşık bir tenis kortu büyüklüğün-
dedir. Villus ve mikrovilluslar sayesinde besin emilimi hızlanır ve artar.

106