Page 96 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Amino asit,
Glukagon, Yağ asidi+Gliserol
Adrenalin Kortizol
Glikoz

Glikojen
İnsülin
Karaciğer
Glikoz Laktik asit

Kan Kan
Glikoz
Glikojen
İnsülin Kas

Görsel 1.68: Karaciğerde glikoz dengesinin düzenlenmesi

Karaciğer; karbonhidrat, protein ve yağların yapımını ve yıkımını ger-
çekleştirir. Özellikle besinleri glikoza veya glikojene dönüştürerek kan
şekerinin düzenlenmesinde görev alır (Görsel 1.68). Proteinlerin hüc-
relerde yıkılmasıyla oluşan amonyağın üre veya ürik asite dönüşümü-
nü sağlar. Ayrıca zehirli madde, alkol ve ilaçların olumsuz etkilerini gi-
dererek zararlı maddelerin dolaşıma katılmalarını önler.

İnsan Fizyolojisi Ünitesi “Denetleyici ve Düzenleyici Sis-
Hatırlatma temler” bölümünde “Endokrin Bezler ve Hormonlar” konu-
sunu hatırlamanız bu bölümün anlaşılmasını kolaylaştıra-
caktır.
1.3.2.3. Pankreas

Pankreas; insan vücudunda mide ile onikiparmak bağırsağı arasına
yerleşmiş, hem iç salgı (endokrin) hem de dış salgı (ekzokrin) yapan
karma bir bezdir. Endokrin bez olarak kan şekerini düzenleyen insülin
ve glukagon hormonlarını salgılar. Ekzokrin bez olarak ise kimyasal
sindirime yardımcı olan sindirim enzimlerini (hidrolitik enzimler) ve
mideden onikiparmak bağırsağına geçmiş kimüsün asidini nötralize
eden bikarbonat iyonlarını salgılar. Pankreas öz suyunda bulunan
tripsinojen, kimotripsinojen gibi inaktif formdaki sindirim enzimleri
ve karboksipeptidaz enzimi, onikiparmak bağırsağına gönderilerek
proteinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Ayrıca nişasta ve glikojenin
sindiriminde görev alan sindirim enzimi amilaz, yağ sindiriminde gö-
rev alan lipaz, nükleik asitlerin parçalanmasını sağlayan ise nükleaz
enzimleri pankreasın enzimleridir.

1.3.3. Besinlerin Kimyasal Sindirimi

Besinler sindirim kanalında, sindirim organlarının ve sindirime yardım-
cı olan bezlerin etkisiyle hem fiziksel hem kimyasal sindirime uğrar.
Fiziksel sindirim polimer yapılı olan karbonhidrat, protein ve yağların
sindirilme yüzeylerini arttırırken kimyasal sindirim, polimerlerin enzim
ve su yardımıyla hidrolize edilerek monomerlerine dönüşmesini sağlar.
Kimyasal sindirim ağızda başlar.

Yemek borusu, besinlerin mideye ulaşmasını sağlayan geçit bölgesidir
ve burada sindirim görülmez. Mide ve ince bağırsağa ulaşan besin-
ler, buralarda tek yönlü enzimatik tepkimelere uğrayarak yapı taşlarına
ayrıştırılır.

110