Page 53 - Fen Lisesi Kimya 11

MODERN ATOM TEORİSİ

3A grubundaki elementlerin elektron dizilimi Tablo 1.18: 3A Grubu Elementleri-
2
14
1
10
2
2
10
1
1
…ns np ;…ns (n-1)d np ; ...ns (n-2)f (n-1)d np şek- nin Elektron Dizilimi
lindedir (Tablo 1.18).
3A
3A grubu elementlerinden bor, yarı metal; alüminyum, amfoter me-
2
B: [He] 2s 2p 1
tal; diğer elementler, metaldir. Gruptaki elementler, benzer elektron di- 5
zilimine sahip olmasına rağmen baş kuantum sayısı artarken değerlik
2
Al: [Ne] 3s 3p 1
elektronları çekirdekten uzaklaşır. Çekirdeğin elektronlara uyguladığı 13
çekim kuvveti azalır. Bu nedenle grupta yukarıdan aşağıya atom ya-
10
Ga: [Ar] 4s 3d 4p 1
2
rıçapı artarken iyonlaşma enerjisi azalarak elektron verme kolaylaşır. 31
Böylece grupta yukarıdan aşağı inildikçe metalik karakter artar, ameta-
In: [Kr] 5s 4d 5p 1
10
2
lik karakter azalır. 49
Gruptaki bor elementi iyonik bileşikler oluşturmaz. Bor elementi BH ,
10
3 Tl: [Xe] 6s 4f 5d 6p 1
14
2
BCl , BI gibi moleküler yapıda kovalent bileşikler oluşturur. 81
3 3
Alüminyum AlH bileşiği kovalent karakterlidir. B ve Al elementi bile-
10
2
3 Nh: [Rn] 7s 5f 6d 7p 1
14
şiklerinde +3 yükseltgenme basamağına sahip olur. Alüminyumun kat- 113
yon hâlinde iyon yükü +3’tür. Alüminyum oksijenle etkileşerek alümin-
yum oksit (Al O ) bileşiğini oluşturur. Alüminyum metali amfoter olduğu
2 3 Bilgi Kutusu
için asitlerle ve kuvvetli bazlarla tepkimeye girer.
Yarı metallerin fiziksel özellik-
4Al(k) + 3O (g) → 2Al O (k)
2 2 3
leri metallere, kimyasal özel-
2Al(k) + 6HCl(suda) → 2AlCl (suda) + 3H (g) likleri ametallere benzer.
3 2
2Al(k) + 6NaOH(suda) → 2Na AlO (suda) + 3H (g)
3 3 2
Gruptaki galyum (Ga), indiyum (In) ve talyum (Tl) elementleri bile- Bilgi Kutusu
şiklerinde +1, +3 yükseltgenme basamağı alabilir. Bu elementlerin +1
Asya’ da keşfedilen ilk element
yükseltgenme basamağına sahip bileşikleri daha kararlıdır. Gruptaki
olan 113. element için önerilen
son element nihonium (Nh) nükleer santrallerde keşfedilen yapay ve
nihonium ismini Japoncada,
radyoaktif bir elementtir.
‟güneşin doğduğu yer” anla-
mındaki Nihon kelimesinden
4A Grubu Elementleri
alır.
4A grubunda (14. grup) sırasıyla C, Si, Ge, Sn, Pb, Fl elementleri
bulunur. Gruptaki karbon elementi ametal, silisyum ve germanyum ele-
menti yarı metal, kalay ve kurşun elementi metal, flevorium elementi Tablo 1.19: 4A Grubu Ele-
Rusya’daki bir nükleer santralde keşfedilen yapay radyoaktif bir ele- mentlerinin Elektron Dizilimi
menttir.
4A
4A grubundaki elementlerin elektron dizilimi
2
2
2
2
2
14
10
2
10
2
…ns np ;…ns (n-1)d np ; ...ns (n-2)f (n-1)d np şeklin- 6 C: [He] 2s 2p 2
dedir (Tablo 1.19).
3 2
Si: [Ne] 3s2 p
14
Grupta elementler benzer elektron dizilimine sahip olmasına rağ-
2 10
men baş kuantum sayısı artarken değerlik elektronlar çekirdekten Ge: [Ar] 4s d 4p 2
32
uzaklaşır. Çekirdeğin elektronlara uyguladığı çekim kuvveti azalır. Bu
10
2
nedenle grupta yukarıdan aşağıya atom yarıçapı artarken iyonlaşma Sn: [Kr] 5s 4d 5p 2
50
enerjisi azalarak elektron verme kolaylaşır ve metalik karakter artar,
10
2
14
ametalik karakter azalır. Pb: [Xe] 6s 4f 5d 6p 2
82
Karbon elementi metallerle elektron alışverişi ile iyonik bileşikler oluş-
2
10
14
tururken ametallerle elektron ortaklığıyla kovalent bileşikler oluşturur. FI: [Rn] 7s 5f 6d 7p 2
114
65
KİMYA 11. SINIF