Page 56 - Fen Lisesi Kimya 11

2
7A grubu elementlerinin elektron dizilimi ns np şeklindedir. Bu
5
elektron dizilimi aynı periyottaki soy gaz elektron dizilimine yakın ol-
duğu için p orbitallerine 1 elektron kolaylıkla yerleşebilir. Bu nedenle
bu elementler, kararlı bileşiklerinde -1 yükseltgenme basamağına sahip
olur. Halojenler metallerle iyonik bileşikler oluşturur. Bu bileşiklerin çoğu
Bilgi Kutusu tuzdur. Örneğin 7A grubundaki F,Cl, Br, I; 1A ve 2A grubundaki aktif
metallerle NaCl, CaF , KBr, MgI gibi iyonik bileşikleri oluşturduklarında
Selenyum, zayıf bir iletken ol- 2 2
-1 iyon yüküne sahiptir.
masına rağmen üzerine ışık
Halojenler ametallerle elektron ortaklaşması yaparak kovalent bağlı
düşünce iletkenliği arttığı için
5
moleküler bileşikler oluşturur. Halojenler kovalent bağda ns np orbital-
2
fotosellerde ışık şiddetinin öl-
lerindeki yarı dolu olan bir orbitalini kullanır. Örneğin azot ile flor atom-
çülmesinde kullanılır.
ları NF kovalent bağlı moleküler bileşiğini oluşturur. Azotun elektron
Tellür, yarı iletken ve termoe- 3
3
2
dizilimi 2s 2p ile sonlanır. Azotun yarı dolu orbitallerindeki üç elektron,
lektrik alaşım üretiminde kul-
3 tane florun 2p yarı dolu orbitalindeki elektronlar ortaklaşa kullanılarak
5
lanılır.
kovalent bağ oluşturur.
3 F + N ͢ F N F
F
Bilgi Kutusu

Halojen Yunancada ‟tuz ya-
pan” anlamına gelir. Halojenler doğada iki atomlu moleküller hâlinde bulunur. F , Cl , Br ,
2 2 2
I gibi iki atomlu moleküllerinde kovalent bağ içerir. Flor elementinin
2
elektron alma isteği, elektronegatifliği en yüksek olduğundan bileşikle-
rinde sadece -1 yükseltgenme basamağı alır. Halojenler bileşiklerinde
-1’den +7’ye kadar değişik yükseltgenme basamağına sahip olabilir.
Halojenler kendisinden daha güçlü elektron alma isteği ve elektronega-
tifliğe sahip olan elementlerle kovalent bileşik oluşturduklarında pozitif
yükseltgenme basamağına, daha az olan elementlerle bileşik oluştur-
duklarında negatif yükseltgenme basamağına sahip olur. Örneğin klor
elementi HCl, HClO, HClO , HClO ve HClO bileşiklerinde sırasıyla -1,
2 3 4
+1, +3, +5, +7 yükseltgenme basamaklarını alır.
Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe 7A grubu elementlerinin atom
yarıçapları artarken elektron alma istekleri, ametalik aktiflikleri, elektro-
negatiflikleri ve elektron ilgileri azalır. Grupta elektronegatifliği, ametalik
aktifliği, elektron alma isteği en büyük element flordur. Elektron ilgisi en
büyük element ise klordur. Klorun elektron ilgisinin flordan yüksek ol-
masının nedeni; flor atomunun yarıçapı küçük olmasından dolayı elekt-
ronlar arası itme kuvvetinin büyük olmasıdır.
Halojenler hidrojenle tepkimeye girerek hidrojen halojenürleri oluş-
turur. Bunların hidrojenli bileşikleri asit özelliği gösterir.
H (g) + Cl (g) → 2HCl(g)
2 2
H (g) + F (g) → 2HF(g)
2 2
Oluşan kovalent yapılı moleküller suda iyonlaşarak çözünür ve asit
özelliği gösterir.
+
HCl(g) + H O(s) → H O (suda) + Cl¯(suda)
2 3

68 KİMYA 11. SINIF