Page 54 - Fen Lisesi Kimya 11

Karbon elementi potasyum elementi ile K C iyonik bileşiğini oluştu-
4
rurken karbon, 4 elektron alarak -4 iyon yüküne, potasyum elementi ise
1 elektron vererek +1 iyon yüküne sahip olur. Bu şekilde her iki element
kararlı oktet elektron dizilimine ulaşır. Karbon elementi oksijen ile CO
ve CO kovalent bileşiklerini yaptığında sırasıyla +2 ve +4 yükseltgen-
2
me basamağını alır. Karbon +4 yükseltgenme basamağına sahip bile-
Bilgi Kutusu
şiklerinde daha kararlıdır.
4A grubunda bulunan karbon
Silisyum SiO gibi kararlı bileşiklerinde +4 yükseltgenme basamağı-
elementinin değerlik elektron 2
na sahip olur. 4A grubundaki kalay ve kurşun elementleri bileşiklerinde
sayısının ve diğer karbon
+2 ve +4 yükseltgenme basamağına sahiptir. SnO, SnO ve PbO, PbO
elementiyle bağ enerjisinin 2 2
iyonik bileşiklerinde kalay ve kurşunun yükseltgenme basamakları sıra-
fazla olması karbon elemen-
sıyla +2 ve +4’tür. Kalay ve kurşun metallerinin aktifliği az olduğu için
tinin kendi atomları arasında
bu elementler su ile tepkime vermez. Fakat asitlerin sulu çözeltileri ile
çok sayıda bağ yapabilmesi-
tepkimeye girdiklerinde hidrojen gazı açığa çıkarırlar.
ni sağlar.
5A Grubu Elementleri
5A grubunda (15. grup) sırasıyla N, P, As, Sb, Bi, Mc elementleri
bulunur. Gruptaki azot ve fosfor elementleri ametal, arsenik ve antimon
elementleri yarı metal, bizmut elementi metal, moscovium elementi ya-
pay radyoaktif bir elementtir.
Tablo 1.20 5A Grubu Elementleri-
nin Elektron Dizilimi
5A grubundaki elementlerin elektron dizilimi
2
3
14
3
10
2
10
2
3
5A …ns np ;…ns (n-1)d np ; ...ns (n-2)f (n-1)d np şek-
lindedir (Tablo 1.20).
2
N: [He] 2s 2p 3
7
5A grubu elementleri küresel simetrik elektron dizilimine sahiptir. 5A
grubundaki azot ve fosfor ametalleri bileşiklerinde oktet kuralına uyar-
2
P: [Ne] 3s 3p 3
15 ken -3’ten +5’e kadar değişen yükseltgenme basamağına sahip olabilir.
N elementi doğada N (g), fosfor elementi P (k) hâlde moleküler yapıda
2 4
10
As: [Ar] 4s 3d 4p 3
2
33 bulunur. Azot ve fosfor elementi metallerle oluşturduğu iyonik bileşikler-
de ve hidrojenle yaptığı kovalent bileşikte -3 yükseltgenme basamağı-
2
Sb: [Kr] 5s 4d 5p 3 na sahip olur.
10
51
Azot elementi, sodyum elementi ile yaptığı iyonik bileşikte -3 yük-
14
2
Bi: [Xe] 6s 4f 5d 6p 3 seltgenme basamağına sahiptir. Oluşan Na N iyonik bileşiğinde 3 tane
10
3
83
3
Na atomu 3s enerji seviyesindeki birer elektronunu N’un 2p orbitalleri-
ne vererek kararlı oktet yapısına ulaşır. Bileşikte Na: +1, N ise -3 iyon
Mc: [Rn] 7s 5f 6d 7p 3
10
14
2
115
yüküne sahip olur.
Azot elementi oksijenle oluşturduğu N O, NO, N O , N O , N O ok-
2 2 3 2 4 2 5
sit bileşiklerinde sırasıyla +1, +2, +3, +4 ve +5 yükseltgenme basamak-
larına sahip olur. Bu oksit bileşikleri kovalent karakterlidir. Azot elementi
F, Cl halojenleriyle NF , NCl gibi kovalent bileşikler oluşturur. Bu bile-
3 3
şiklerde azotun yükseltgenme basamağı +3’tür. Ayrıca azot elementi
hidrazoik asit (HN ) bileşiğinde -1/3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
3
5A grubundaki N O , N O , P O gibi asidik oksitler su ile tepkimeye
2 3 2 5 4 10
girerek asitleri oluşturur.
N O (k) + H O(s) → 2HNO (suda)
2 5 2 3
P O (k) + 6H O(s) → 4H PO (suda)
4 10 2 3 4
66 KİMYA 11. SINIF