Page 57 - Fen Lisesi Kimya 11

MODERN ATOM TEORİSİ

d Blok Elementleri
Periyodik sistemin d bloğunda yer alırlar (Tablo 1.23). Elektron di-
2
zilimleri ns (n-1)d orbitalleri ile sonlanır. d bloğu elementlerine geçiş
elementleri veya geçiş metalleri denir. Periyodik sistemde 2A grubu ile
3A grubu arasında 10 tane d bloğu elementi bulunur. d bloğu element-
leri IUPAC’a göre 2. grupla 13. grup arasındaki elementlerden oluşur.
Periyodik sistemin ilk üç periyodunda geçiş elementi yoktur. Geçiş ele-
mentleri 4. periyotta skandiyum (Sc) elementi ile başlar.

Tablo 1.23: Periyodik Sistemde d Blok Elementleri
s-bloğu
p-bloğu 1s

d-bloğu
3d

4d
5d

6d
f-bloğu

Geçiş metalleri ametallerle iyonik yapılı bileşik oluşturur. Geçiş ele-
mentlerinin en önemli özelliği, çoğu bileşiklerinde birden fazla pozitif
yükseltgenme basamağı almasıdır. Bu durum geçiş metallerinin elekt-
ron dizilimi ile ilgilidir. Örneğin krom (Cr), mangan (Mn), demir (Fe), ba-
kır (Cu), çinko (Zn) elementlerinin elektron dizilimleri ve yükseltgenme
basamakları arasındaki ilişki

1
Cr: [Ar] 4s 3d krom elementi 4s ve 3d orbitallerinden 3 elektron
5
24
vererek +3, 4s 3d orbital elektronlarının tamamını vererek +6 yük-
seltgenme basamağına sahip olabilir. Örneğin krom elementi oksijen
elementi ile yaptığı Cr O ve CrO iyonik bileşiklerinde sırasıyla +3
2 3 3
ve +6 yükseltgenme basamağına sahiptir.

2
Mn: [Ar] 4s 3d mangan elementi 4s orbitalindeki iki elektronu ve-
5
25
rerek +2, 4s 3d orbitallerinden elektron vererek +3, +4 ve +7 yükselt-
genme basamağına sahip olabilir. Örneğin mangan elementi oksijen
elementi ile yaptığı MnO, Mn O , MnO ve Mn O iyonik bileşiklerin-
2 3 2 2 7
de sırasıyla +2, +3, +4 ve +7 yükseltgenme basamaklarına sahiptir.

69
KİMYA 11. SINIF