Page 50 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

Bazı aldehitlerin IUPAC ve yaygın adları aşağıda verilmiştir
(Tablo 3.10).

Tablo 3.10: Bazı Aldehitlerin IUPAC ve Yaygın Adları
Aldehit IUPAC Yaygın Adı

O
H–C–H Metanal Formaldehit
O
CH –C–H Etanal Asetaldehit
3
O
CH –CH –C–H Propanal Propiyonaldehit
3 2

Ketonların adlandırılmasında aldehitlerden farklı olarak karbonil grubu-
nun yeri belirtilir ve türediği alkanın sonuna –on eki getirilir.

O O O CH 3 O
CH –CH –CH–C–CH CH –CH –C–CH –CH CH –CH –CH –C–CH CH –C–CH –C–CH –CH
5 3 4 2 3 2 1 3 3 12 2 3 4 2 5 3 5 3 4 2 3 2 2 1 3 6 3 5 4 2 3 2 2 1 3
CH 3 CH 3
3-Met�l-2-pentanon 3-Pentanon 2-Pentanon 5,5-D�met�l-3-hekzanon

Üç ve dört karbonlu ketonlarda karbonil grubu farklı konumlarda yazı-
lamayacağından karbonil grubunun yeri belirtilmeden adlandırılır.

O O
CH –C–CH 3 CH –CH –C–CH 3
3
2
3
Propanon Bütanon
Bilgi Kutusu Ketonların yaygın adlandırılmasında, karbonil grubuna bağlı olan radi-
kal grupların adlarından sonra keton kelimesi getirilir. Alkil adları söy-
Basit şeker olarak da adlandırı- lenirken alfabetik sıra takip edilir.
lan glikoz aldehit, fruktoz keton
yapılı bileşiklerdir. O O O
CH –C–CH CH –CH –C–CH C
3 3 3 2 3
D�met�l keton Et�l met�l keton D�fen�l keton

Aldehit ve Ketonların Fiziksel Özellikleri
Aldehit ve ketonlar karbonil grubu içerdiklerinden polar bileşiklerdir.
Kaynama noktaları, aynı karbon sayılı hidrokarbonların kaynama nok-
tasından daha yüksektir. Ancak molekülleri arasında hidrojen bağı
bulunan aynı karbon sayılı alkollerin kaynama noktasından düşüktür.
Su gibi polar yapılı çözücülerde çözü nürler. Karbon sayıları artıkça
aldehit ve ketonların polarlıkları azalacağından çözünürlükleri azalır.

Aldehit ve Ketonların Kimyasal Özellikleri
Aldehit ve ketonlar yanma, katılma, indirgenme gibi benzer kimyasal
tepkimeler verir. Aldehitler, yapısında karbonil grubuna bağlı hidrojen
bulundururken ketonlar bulundurmaz. Bu nedenle aldehit ve ketonların
kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır.

176 12. SINIF KIMYA