Page 106 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE Ahlak Felsefesi 4. TEST

5. Özgürlük; hiçbir dış etkiye bağlı kalmadan, insanın kendi 7. J. Bentham; bir eylemin yarar ilkesine uyduğu, yani ilk
iradesi doğrultusunda seçim yapmasıdır. İnsan yaptığı planda eylemden etkilenen herkese, son çözümlemede
seçimlerin bilincinde olmalıdır ki, davranışının sonuçla- de en yüksek sayıda insanın en yüksek derecede mut-
rını üstlenebilsin. Bu durumda, özgürlük yoksa sorum- luluğuna katkı yaptığı sürece, ahlaki bakımdan doğru,
luluktan da bahsetmek mümkün değildir. Ahlak felse- eylemi gerçekleştiren öznenin de iyi olduğunu öne sü-
fesinin de sorgulama yaptığı, özgürlük ve sorumluluk rer. Bir eylemin ahlaki değerinin ürettiği haz ya da ya-
arasındaki ilişkiye yönelik olarak farklı görüşler vardır. rarın, oluşumuna katkıda bulunduğu refah ile ölçülmesi
Örneğin; kadercilik ve belirlenimciliğe göre insan öz- gerektiğini öne süren J. Bentham'ın bu görüşü, eyleme
gür değildir, yapıp ettiklerinden sorumlu tutulmamalıdır. yol açan niyetten ziyade, ahlaki eylemin ürettiği sonuçla
Ancak belirlenmezci ve özgürlükçü görüşe göre insan ilgili bir öğreti olduğu için aynı zamanda sonuççu veya
seçimleri doğrultusunda özgürce yaşamını sürdürür. Bu teleolojik bir ahlak görüşüdür.
nedenle de davranışlarının sonuçlarını üstlenmelidir.
Bu parçadaki görüşleriyle J. Bentham'ın ahlak fel-
Aşağıdakilerin hangisinde insanın özgür olduğunu sefesine ilişkin aşağıdaki sorulardan hangisini tar-
savunan görüşler bir arada verilmiştir? tıştığı söylenebilir?

A) Determinizm - Fatalizm A) Niçin ahlaklı olmalıyım?
B) Fatalizm - İndeterminizm B) Özgürlük ve sorumluluk ilişkisi nasıl olmalıdır?
C) Liberteryenizm - Determinizm C) Evrensel bir ahlak yasası mümkün müdür?
D) Determinizm - İndeterminizm D) İnsan ahlaki eylemlerinde özgür müdür?
E) Liberteryenizm - İndeterminizm E) Ahlaki yargıların özelikleri nelerdir?

8. Evrensel bir ahlak yasasının mümkün olup olmadığı, ah-
lak felsefesinin temel problemlerindendir. Bu konuda ev-
renselin mümkün olduğunu savunan ödev ahlakı Kant’a
aittir. Ödev, kendi irademizle yapmayı seçip sorumlulukla-
rını üstlendiğimiz buyruklardır. Dışarıdan herhangi bir bas-
6. Üniversitedeki bir meslektaşını haksız bir şekilde suçla- kı ile değil, insanın içsel olarak seçtiği koşulsuz bir buyruk.
yan biri bu meslektaşının işini bırakmasına veya işten İnsan kendi ödevini kendisi oluşturur ve hiçbir koşulda çı-
atılmasına sebep olabilir. Ancak bu, haksız olarak işin- kar ya da beklenti içerisinde olmaz. Ahlaklı eylem; sonuca
den atılan kişinin başka bir işe girmesi sonucu çok zen- yönelik olarak değil, eylemi gerçekleştirenin niyetine bakı-
gin olmasına yol açabilir. Bunun ise haksız suçlama ya- larak değerlendirilir. Temelinde ödev duygusu yer alıyorsa
pan kişi de içinde olmak üzere en çok sayıda insana en ahlaki bir eylemdir.
fazla haz getirmesi gibi bir sonucu olabilir. Bu durumda Buna göre aşağıdakilerden hangisi ödev ahlakına
biz bu haksız ihbarda bulunan kişinin davranışını ahlaki uygun olarak gerçekleştirilen bir eylemdir?
olarak doğru kabul edebilir miyiz? Şüphesiz hayır.
A) Trafik polisini gördüğümüzde emniyet kemeri takmak
Böyle düşünen biri aşağıdaki görüşlerden hangisini
savunuyor olabilir? B) Yaralı bir köpek gördüğümüzde onu veterinere
götürmek
A) Egoizm
C) Etrafta araba olmadığı zaman kırmızı ışıkta karşıya
B) Utilitarizm geçmek
C) Hedonizm D) Yaşlı adama üzüldüğümüz için torbalarını taşıması-
D) Ödev ahlakı na yardım etmek
E) Egzistansiyal etik E) Kendi mutluluğunu düşünerek kızının meslek seçi-
mini belirlemek

104 PB