Page 109 - Sanat Tarihi -12

İLK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI VE BİZANS 3.
ÜNİTE

Görsel 3.117
Helenistik Dönem’de ve Roma Dönemi’nde toplantı mekânı olan bazilika, St. Peter Bazilikası, Roma
Erken Hristiyanlık Dönemi’nde kiliselerin temel planını oluşturmuştur (temsili resim)
(Görsel 3.117). Bazilika, doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı ve galerili
yapıdır. Batıda giriş bölümü (narteks), onun önünde iç avlu (atrium) yer
almaktadır. Topluluğun bir araya geldiği ortadaki önemli salona orta nef,
daha alçak olan yan bölmelere de yan nef veya kanat adı verilir. Ayrıca
ayinin yöneticisinin durduğu apsis adı verilen yarım daireli boşluk vardır.
Apsisin önünde ise koro alanı bulunmaktadır. Yarım daire biçimli apsis
boşluğunun üzeri taştan yarım kubbe ile örtülürken, bazilikanın
üstü kiremit kaplı ahşap bir çatı ile örtülmektedir.

Resim Sanatı

Erken Hristiyanlık Dönemine ait ilk örnekler ilk Hristiyanların
içinde toplanıp tapındıkları yeraltı mezarları olan katakompların
duvarlarındaki mozaik ve freskolardır. Buradaki resimlerde Tevrat ve İncil
kaynaklı dinî konuların yanı sıra mezarları bulunan aziz ve azizelerin portreleri,
bitkisel ve geometrik bezemeler ile haç gibi sembolik tasvirler yer almaktadır.
Mozaiklerde Roma geleneği olarak kırmızı, mavi ve yeşil renkler ağırlıklı
olmak üzere farklı renklerde cam ve taş parçacıkları kullanılmıştır.

Bunu biliyor musunuz ?

11. yüzyılda yapıldığı tahmin
edilen Bahattin Samanlığı Kili-
sesi tek nei, beşik tonozlu ve
uzunlamasına dikdörtgen plan-
lıdır. İncil kaynaklı freskolarla
süslüdür. Burayı samanlık olarak
kullanan kişinin adı, yöre halkı
tarafından kiliseye verilmiştir.

Görsel 3.118
Karanlık Kilise freksleri
Hristiyanlığın serbest olmasıyla bütün kiliseler mozaikler ve freskolarla
süslenmiştir. Bu eserlerden biri olan Göreme’deki Karanlık Kilise’nin fresk-
leri Kapadokya’daki en iyi freskler (Görsel 3.118, 3.119) arasında yer
almaktadır. Karanlık Kilise adını, tüm kiliseyi sadece küçük bir pencerenin
aydınlatmasından almıştır. Bu pencere sayesinde kiliseye çok az ışık
girebilmiş ve süslemelerin rengi korunmuştur. Kubbelerde; Vaftiz, Kudüs’e
Giriş, İsa Çarmıhta, Kadınlar Boş Mezar Başında, Havarilerin Takdisi ve
Görevlendirilmesi, İsa’nın Göğe Çıkışı gibi sahneler yer almaktadır.
Bölgenin diğer önemli eserlerinden olan Yeşilhisar’da (Kayseri) bulunan
Tokalı Kilise ve Aksaray’daki Bahattin Samanlığı Kilisesi de freskleriyle
ünlü diğer kiliseler arasında yer almaktadır. Fresklerde İsa Peygamber’in, Görsel 3.119
On İki Havari ve Azizlerin hayatından sahneler yer almaktadır. Karanlık Kilise

109