Page 13 - Tarih 11 - Ünite 2

DEĞİŞİM ÇAĞINDA
AVRUPA VE OSMANLI

getirmiştir. Hollanda, Fransa ve İngiltere; Yeni Dünya’daki sömür-
geler için ciddi bir mücadele vermeye başlamıştır.

Amerika’nın keşfi ve sonrasında yaşanan gelişmeler Avrupa’da
ve Osmanlı Devleti’nde büyük değişimlerin yaşanmasına sebep
olsa da bu süreçte Osmanlı Devleti, gücünü korumayı başarmıştır.
Amerika’nın keşfi sonrası Avrupa’ya akan değerli madenler, XVI.
yüzyıldan itibaren Avrupa’da ticaretin gelişmesini sağlamıştır.
Amerika’dan gelen gümüşün, giderek artan miktarda Osmanlı
ülkesine girmesi, akçenin değerinin düşmesine neden olmuş ve
fiyatlarda geniş çaplı dalgalanmalara yol açmıştır. Bununla birlikte
Osmanlı Devleti’ne giren paranın burada kalmayarak İpek Yolu’nu
takiben İran’a, oradan da Hindistan'a geçmesi, Osmanlı’nın ticaret
dengesini büyük ölçüde etkilemiştir.

Orhan Bey Dönemi’nde ilk gümüş parayı bastıran Osmanlılar,
Fatih Dönemi ile birlikte altın para basmaya başlamıştır (Görsel
2.16). XVI. yüzyılda sınırların hızla genişlemesi, nüfusun artması,
ekonomik yapının gelişmesi ve kamu harcamalarının çoğalması
karşısında Osmanlı Devleti, yeni maden ocaklarını işletmeye ve Görsel 2.16
taşra eyaletlerinde de altın ve gümüş para basmaya başlamıştır. Fatih Dönemi’nde basılan
altın para
Osmanlı Devleti son dönemlere kadar altın ve gümüş gibi değerli
madenlerden sikke kestirmiş ve para bastırmıştır. Bu paraların
gümüşten kesilenlerine akçe denmiştir ki Osmanlı ekonomisinin
temel birimini akçe oluşturmuştur. Padişahın izniyle darphanede
kestirilen bu paraların dışında, ülkede yabancı altın ve gümüş
paralar da serbestçe kullanılmıştır.

Akçe, tedavülde olan bir para olmakla birlikte piyasada ge-
çerli olan diğer sikkelerin de değerlerini tespit eden bir ölçüt BİLİYOR MUSUNUZ?
durumundadır.

Osmanlı Devleti’nde para üzerindeki bütün değişiklikler akçe
üzerinden yapılmış ve bu nedenle ülkede bulunan altın ve
gümüş miktarı ile paranın değeri arasında çok sıkı bir ilişki
oluşmuştur. Dolayısıyla birinde meydana gelen değişim,
diğerlerini de etkilemiştir. Osmanlı Devleti farklı zaman-
larda para değerlerinde oynamalar yapmıştır. Osmanlı’da,
devlet görevlileri dışındaki kişilerin para ve fiyatlar
üzerindeki etkisi, devletin zaman zaman tedavüldeki
parayı çekerek yerine değeri ayarlanmış akçe çıkart-
masına neden olmuştur. Bu para ayarlamalarına
“sikke tashihi” denmiştir. Bazen de altın ve gümüş
sikkelerin bakır oranı artırılmış veya sikkelerin hacmi
küçültülerek “sikke tağşişi” politikası uygulanmıştır.
Amerika’dan gelen değerli madenler, kıtalar arasında
yoğun bir maden ticaretinin başlamasını sağlamıştır (Gör-
Görsel 2.17
sel 2.17). Avrupa’nın ticaret hacminin katlanarak artması, Ticaret gemileri
Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkilemiştir. Çünkü Amerika’nın altın ve (Temsilî)
gümüşü, Osmanlı Devleti’nde büyük fiyat artışlarına sebep olmuştur.

59