Page 17 - Tarih 11 - Ünite 2

DEĞİŞİM ÇAĞINDA
AVRUPA VE OSMANLI

olarak ordunun her türlü ihtiyacını karşılayan tımar sistemi de
ihmâl edilmiştir. Bu durum Osmanlı ordusunun lojistik sistemini
de sekteye uğratmıştır.
Tımarlı Sipahilerin sayılarının azaldığı dönemde devlet, ordunun
asker ihtiyacını karşılayabilmek için farklı yöntemler geliştirme-
ye çalışmıştır. Bu amaçla sekban, sarıca ve levent olarak bilinen
ücretli geçici askerler orduya alınmaya başlanmıştır. XVI. yüzyılda
Avusturya’yla yapılan savaşlarda, Anadolu ahalisinden tüfekli asker
bölükleri oluşturulmuştur. Osmanlı Devleti, ateşli silah kullanmayı
bilen bir ya da iki sefer için askere alınan ve daha sonra terhis
edilen askerlerin serbestçe silah taşımalarına da izin vermiştir.
Sekbanlar, seferlerden sonra köylerine geri dönmek yerine, eşkı-
yaya katılarak Anadolu’daki ayaklanmalara destek olmuş ve bu
durum uzun vadede başka sorunları da beraberinde getirmiştir.

Tımar sisteminin bozulmasının nedenleri şunlardır:

• Tımarların, sipahiler dışında kimselere verilmesi,

• Tımarların saray görevlilerinin eline geçerek özel mülk veya
vakfa dönüştürülmesi ve rüşvet karşılığı verilmesi,

• Dirliklerin parayla alınıp satılır hâle gelmesi,

• Sipahilerin gösterişli yaşama arzusu ve çok para kazanma
hırsı,

• Nüfusun hızlı artması,

• Enflasyon artışı ve paranın değer kay-
betmesi,

• Geleneksel silahlarla savaşan sipahilerin,
ateşli silah eğitimine ayak uyduramaması,

• Uzun süren savaşların yaşanmasıdır.

XVI. yüzyılın sonlarından itibaren tımar sis-
teminin bozulmasıyla Osmanlı Devleti hem
asker ihtiyacını karşılamak hem de ordunun
lojistiğini sağlamak için yeni arayışlar içine
girmiştir. Devlet, ordunun lojistiğini sağlamak
ve ulufeli askerin (Görsel 2.21) maaşlarını
ödemek için gerekli olan nakit para ihtiya-
cını, tımar topraklarını mukataa hâline geti-
rerek karşılamaya çalışmıştır. Devletin nakit
ihtiyacının giderek artması sonucu mukataa
araziler üzerinde zamanla farklı uygulamalar
yapılmıştır. Bu uygulamalarla mirî topraklar, Görsel 2.21
devlet denetiminden çıkmış, mülk ve vakıf statüsüne geçirilerek Ulufeli asker
bir anlamda özelleştirilmeler yapılmıştır. (Tablo)

63