Page 32 - Tarih 11 - Ünite 2

2. ÜNİTE

Lâle Devri’nde kültür, mimari, sağlık ve sosyal alanlarda gerçek-
leştirilen bütün bu olumlu gelişmelere rağmen lüks merakı ve
israflarından dolayı sadrazam ve devlet adamlarına karşı tepkiler
artmıştır. Bu dönem 1730’daki Patrona Halil İsyanı ile kanlı bir
şekilde sona ermiştir. Devrin sembolü hâline gelen Sadâbad Sarayı
ise yerle bir edilmiştir.

Lâle Devri, bazı aşırılıklar bir kenara bırakıldığında toplumdaki
değişim arzusunun ulaştığı boyutu göstermesi bakımından olduk-
ça önemli bir dönemdir. Dönemin coşkusunu, duygularını gazel-
lerinde dile getiren Nedim ve Şeyh Galip, Lâle Devri’nin önemli
şairlerindendir. Osmanlı sanat ve kültürünün belirli bir gelişme
gösterdiği dönemde yaşayan Levnî, minyatür sanatında büyük
başarılar ortaya koymuştur.

CEVAPLAYALIM Lale Devri’nde, hangi alanlarda ıslahatlar yapılmıştır?

Matbaa ve Bilginin Üretilmesi

Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform hareketleri, Bilim ve Aydın-
lanma Çağı gibi gelişmeler; Avrupa’nın bugünkü kültürel, bilim-
sel ve teknolojik seviyesine ulaşmasını sağlamıştır. Rönesans
ile başlayan Akıl Çağı; edebiyatta, sanatta, bilimde ve kültürel
sahada köklü değişimleri beraberinde getirmiş ve Coğrafi Keşif-
ler ile Avrupa zengin ve önemli
coğrafyalarla tanışmıştır. Reform
süreci, modernleşme için gerekli
dinî ve kültürel ortamı oluştur-
muştur. Aydınlanma Çağı ise Avru-
pa’yı skolastik öğretiden ve kilise
dogmalarından uzaklaştırmış ve
aynı zamanda Avrupa’da gelişimin
bilimsel temellerini atmıştır.

Modern Avrupa’nın oluşumunda
özgür düşünceyle bilginin üre-
timi önemli bir aşama olmuştur.
Üretilen bilginin geniş halk toplu-
luklarına ulaştırılmasını sağlayan
gelişme ise matbaanın icadıdır.
Matbaanın icadıyla ilgili çelişen
Görsel 2.38
Gutenberg’in basılan bir sayfayı bilgiler olmakla birlikte bu konuda en önemli gelişmenin Çinliler
kontrol etmesi tarafından gerçekleştirildiği kabul edilmiştir. Çin’de matbaanın
ortaya çıkışı Avrupa’ya göre çok daha eskilere dayanmakla bir-
likte, matbaa geliştirilememiştir. Çünkü Çin alfabesi yapı özelliği
bakımından matbaada kullanılmaya uygun değildir.

Modern anlamda ilk matbaa Avrupa’da Gutenberg tarafından
1450’lerin başında geliştirilmiştir (Görsel 2.38). Bununla birlikte
XV. yüzyılda, Hollanda ve İtalya’da da hareketli harflerle kitap
basıldığı bilinmektedir. Yani Gutenberg, Avrupa’da ilk matbaacı

78