Page 33 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 2.Ünite

HİKÂYE

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, Tanzimat Dönemi sanatçısı Samipaşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler adlı hikâ-
ye kitabından alınmıştır. Yazar, bu hikâye kitabında yer alan Kediler metninde de okuduğunuz gibi
aynayı fertlerin iç dünyasına, iç mekâna, sosyal ve siyasi meselelerden uzakta olan insanın küçük
dünyasındaki hassasiyetlere yöneltir. İçinde birçok hikâye olan Küçük Şeyler, Türk edebiyatında Batılı
anlamda ilk hikâye örneklerinden kabul edilmektedir. Hikâyede dil, oldukça ağır olup uzun cümleler
dikkati çekmektedir. Bunda hem divan edebiyatı kültürünün hem de Batılılaşmanın etkisi vardır.
Kediler hikâyesi dramatik bir metindir. İhtiyar Rossini hayat karşısında mağlup biridir. Kendi ha-
yatını devam ettirecek maddi kaynaklardan mahrumdur. O yüzden gururuna yenilerek çaresizlik
içinde terk ettiği evine dönmek zorunda kalır. Dolayısıyla hikâyede yazar, küçük insanların küçük
dünyalarındaki küçük hassasiyetlerini işlemiştir. Bu hassasiyet hikâyede “hayat karşısında mağlubi-
yet” biçiminde ortaya çıkar.
Tanzimat’la birlikte Batı edebiyatından etkilenmeler başlamış; roman, hikâye, tiyatro gibi pek çok
Batılı türün ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir. Bu dönem hikâyeleri, divan edebiyatındaki mes-
neviler ile halk hikâyeciliğinin tamamen dışındadır. Onların geliştirilmiş ya da modernleştirilmiş bir
şekli değil, tamamen Fransız edebiyatı örnek alınarak oluşturulmuş eserlerdir.
Tanzimat edebiyatı sanatçıları romantizm akımının etkisiyle toplumu bilgilendirmek amacıyla
edebî eserleri bir araç olarak kullanmışlardır. Bu da o dönemde verilen eserlerin çoğunun teknik
yönden kusurlu olmasına sebep olmuştur. Dönemin önemli hikâyecilerinden biri de Ahmet Mithat
Efendi’dir. Kendi iç dünyasından ziyade dış çevreyi anlatması yönüyle dikkatleri çeken Ahmet Mit-
hat Efendi’nin Letâif–i Rivâyât adlı eserler serisindeki hikâyeler, Türk edebiyatındaki ilk yerli hikâye
örnekleridir. Sosyal fayda peşinde koşan yazar, okuyucu için yararlı gördüğü telkinleri ön planda
tuttuğu için modern hikâye tekniğine tamamen bağlı kalmamıştır. Hikâye türü, Tanzimat’tan sonra
da gelişimini devam ettirmiştir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Hikâyenin kahramanı olan adamın, evi terk etmesinin nedeni nedir? Adamın eve dönme kararı
almasında neler etkili olmuştur?
2. Hikâyedeki olayları yaşayan kişinin yerinde siz olsaydınız neler yapardınız?
3. Olayın geçtiği mekân ve zamanla ilgili neler söyleyebilirsiniz? Metinden örneklerle ifade ediniz.

4. Hikâyedeki kişilerle ilgili hangi özelliklere ulaşılabilir?
5. Okuduğunuz hikâyenin konu ve temasını belirleyiniz.
6. Hikâyedeki olayları gerçekleşme sırasına göre belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.

7. Hikâyedeki anlatıcıyı bularak anlatıcının hangi tip bakış açısı kullandığını metinden örneklerle söy-
leyiniz.
8. Hikâyenin esasını oluşturan temel çatışmayı ve bundan hareketle temayı bulunuz.

65