Page 12 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 2.Ünite

2. Ünite

Büyük Selçuklularda saray teşkilatı ile askerî sınıf Türkler- BİLGİ NOTU
den oluşuyordu. Hükûmet kısmında ise Türklerle beraber İranlı
yöneticiler de etkiliydi. Toplumun ileri gelenlerini din adamları, Türk tarihinin akışını
bilginler ve tabipler oluşturuyordu. Tüccarlar, sanatla uğraşan- değiştiren Malazgirt Sava-
lar ve zanaatkârlar şehir ve kasabalarda ziraatla uğraşanlar ise şı’nda, Bizans ordusunda
köylerde yaşıyordu. bulunan Peçenek ve Kıpçak
Büyük Selçuklu Devleti, halkına adaletli davranmayı ilke (Kuman) kökenli askerler,
edinmiş ve toplumsal yapısını bu ilke üzerine kurmuştur. Ni- Selçuklu askerleri ile karşı
zamülmülk, Siyasetnâme adlı eserinde Humus valisi ile Hz. karşıya geldikleri zaman,
börkleri sayesinde birbirleri-
Ömer arasındaki görüşmelerden örnekler vererek bir devletin ni tanımış
sosyal yapısının nasıl olması gerektiğini anlatmıştır. Humus ve Türk
valisi, Hz. Ömer’e “Humus şehir çarşısının duvarı harap oldu. soydaşları-
Onarıma muhtaçtır. Ne ferman buyrulur?” diye yazmış, Hali- nın tarafı-
fe Ömer de “Humus’a adaletten duvar yap. Yollarını zulüm ve na geçmiş-
korkudan temiz eyle. Bunlar için balçığa, kirece ve taşa ihtiyaç Görsel 2.13: Börk lerdir.
yoktur.” demiştir.
Türkiye Selçukluları zamanında Anadolu’da yeni şehirler
ve köyler kurulmuş, bu şehir ve köylere eski boy isimleri verilmiştir. Türkiye Selçuklularında
hükûmet görevlileri, memurlar, din adamları, tüccarlar ve sanatkârlar şehirlerde; ziraatla uğra-
şanlar da köylerde yaşamışlar, meslek erbapları ise bir loncaya mensup olmuşlardır.
Türklerin Müslüman olmadan önceki gi-
yim tarzları ile Müslüman olduktan sonraki
giyim tarzları arasında büyük bir değişiklik ol-
mamıştır.
Türk giyim eşyaları arasında börk, kaftan,
hırka, gömlek, şalvar ve çizme vardı. Türkler,
kırmızı ve yeşil ağırlıklı renkleri tercih ederler,
kumaş olarak da pamuk, yün, ipek ve kürk
kullanırlardı. Kadınlar bol elbiseleri, erkekler
ise vücuda yapışık dar kıyafetleri tercih ederler
(Görsel 2.14), başlarına da çene altından bağla-
nan kırmızı bir börk giyerlerdi.
Türklerin giyim kuşam kültüründe takı-
ların önemli bir yeri vardı. Türk kadınları inci,
gümüş ve altın küpeler ile gerdanlık, bilezik ve
yüzük gibi takıları kullanmışlardır.
Türk İslam devletlerinin gündelik hayatla-
rında eğlence ve spora da yer verilir, dinî bay-
ramlarda, festivallerde ve özel günlerde eğlence
ve ziyafetler düzenlenirdi.
Müzik, Türk toplumunun eğlence hayatı-
nın bir parçasıydı. Orta Asya’dan göç eden Türk
toplulukları, çalgı çalma ve kopuz eşliğinde tür-
kü söyleme, mani ve deyişler okuma gibi kültür
etkinliklerini gittikleri yerlere taşımışlardır.

Görsel 2.14: Türk kıyafetleri (Temsilî)
SORU

Türk İslam devletlerinde giyim şeklinin belirlenmesinde yaşam tarzının ve yaşanılan
coğrafyanın etkileri nelerdir?

76