Page 14 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 2.Ünite

2. Ünite

İlk Türk İslam Devletlerinde Kadının Yeri

İslamiyet öncesi Türk toplumlarında kadınlara hem sosyal hayatta hem de devlet yönetiminde
büyük önem verilirdi. Türkler, İslamiyet’in kabulü ile birlikte eski örf ve adetlerini tamamen terk
etmemişler, İslam dininin reddetmediği alışkanlıklarını devam ettirmişlerdir.
Karahanlılar İslam dinini kabul ettik-
ten sonra bu devleti kuran ailenin kızları
terken unvanını kullanmıştır. Terkenlerin
kendi görevlileri, ordusu ve divanları vardı.
İlk Türk devletlerinde kadına verilen değer,
İslami Dönem’de yazılmış olan Dede Kor-
kut Hikâyeleri’nde açık bir şekilde görülür.
Banu Çiçek gibi genç kızların damat adayla-
rı ile at ve ok atma yarışları yapmaları, ka-
dınların toplumdaki etkinliğini gösteren ör-
neklerden biridir. Yine bu dönemde yapılan
Ayşe Bibi ve Balacı Hatun türbeleri, kadına
verilen değeri göstermesi bakımından önem-
lidir (Görsel 2.16).
Selçuklular Dönemi’nde de kadın hak-
ları konusunda gelişmeler yaşanmıştır. Top-
lumda “altun gibi temiz ruhlu kadın” deyi- Görsel 2.16: Ayşe Bibi ve Balacı Hatun türbeleri (Kazakistan)
minin kullanılması, kadına bakış açısını
göstermektedir. Ayrıca bu dönemde kadınlar toplumsal hayatın bütün alanlarında görülmüş ve
kadınlar arasından sefere çıkıp savaşa katılanlar bile olmuştur. Selçuklu sultanı Tuğrul Bey,
devlet işleri ile ilgili bazı meselelerde eşi Altuncan Hatun ile istişare etmiştir.
Türkiye Selçukluları’nda bir kadın örgütlenmesi olarak Bacıyan-ı Rum adı verilen teşkilat
göze çarpar. Kadınların üretimde ve sosyal yaşamda örgütlenmesini sağlayan bu teşkilatın ku-
rucusu, Ahiliğin kurucusu Ahi Evran’ın eşi Fatma Bacı’dır.
Kendisine Kadın Ana adı verilen Fatma Bacı, sosyal yaşamda kocası Ahi Evran kadar etkin-
dir. Bu kadınlar Moğol istilasına karşı erkeklerle beraber direnmişler, Türkiye Selçukluları’nın
yıkılış sürecinde uç bölgelere göç ederek Osmanlı’nın kuruluşunda önemli rol oynamışlardır.
Kadınların günümüz Türk toplumundaki yerine bakıldığı zaman toplumun her kademe-
sinde görev aldıkları ve erkeklerle aynı haklara sahip olarak başarılı bir şekilde çalışmalarını
sürdürdükleri görülür.

SIRA SİZDE

“Bazen kadınlara erkekleriyle beraber rastlarsınız ve o zaman bu adamları ka-
dınların hizmetkârları zannedersiniz.”
“Bu yörede gördüğüm ilginç tutumlardan biri de erkeklerin kadınlara gösterdiği aşırı
saygıdır. Bu memlekette kadınlar erkeklerden üstün sayılıyordu.”
David Waines, İbn Battuta’nın Destansı Seyahati, Çeviren: Ebru Kılıç, s. 236

Yukarıdaki metni inceleyerek Türk İslam tarihinde kadınların konumu ile günü-
müzdeki kadınların konumunu karşılaştırınız.

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

78