Page 19 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 2.Ünite

Türklerde Toplum Yapısı

Osmanlı’da İskân ve İstimâlet Politikası

İskânın kelime anlamı yurtlandırma, bir yere yerleştirmedir. İskân devletin ekonomik, ida-
ri ve toplumsal yapısını yakından ilgilendirir. Bu nedenle farklı milletlerden oluşan bir devle-
tin iskân politikası büyük önem taşır. Çünkü planlı yapılan
bir iskân siyaseti, merkezî idarenin gücünü artıracak, ayrıca
ekonomik olarak hem devletin hem de toplumun refah sevi-
yesini yükseltecektir.
Osmanlı Devleti’nde uygulanan iskân siyaseti sayesinde
hem devletin gelişmesi hem de fethedilen yerlerin Türkleşti-
rilmesi sağlanmıştır. Ayrıca iskân uygulamaları ile boş yerler
canlandırılmış ve bu uygulama sayesinde kırsal kesimlere
ekonomik hareketlilik kazandırılmıştır.
Osmanlı Devleti, Rumeli’deki ilk fetihlerinden itibaren,
fethettiği şehir ve köylerde sistemli bir iskân politikası uy-
gulamıştır. Rumeli’nin fethi sırasında topraklarını terk eden
yerli unsurların yerine, Anadolu’dan çok sayıda konargöçer
Oğuz boyları nakledilmiştir. Zaman içerisinde yapılan han,
hamam, köprü, medrese, zaviye, imaret, tekke, cami ve sebil
(Görsel 2.21) gibi eserlerle Rumeli’de imar faaliyetleri gerçek-
leştirilmiştir. Gerçekleştirilen imar faaliyetleri ile Rumeli tam
Görsel 2.21: Mehmet Paşa Sebili (Bosna Hersek) bir Türk İslam coğrafyası hâline gelmiştir.

SORU
Osmanlı Devleti, Rumeli’ye geçince imar faaliyetlerine niçin ağırlık vermiş olabilir? Dü-
şüncelerinizi söyleyiniz.

SIRA SİZDE

Avram Galanti (Yahudi Göçmeni)
“…Şayet Bayezid’in davranışı olmasaydı, İspanya, Aragon, Portekiz ve Sicilya’dan
sürülmüş olan Yahudilerin geri kalanları ve İsrail’in hatırası mahvolacaktı… Osmanlı pa-
dişahı olan Sultan Bayezid, İspanya kralının Yahudilere yapmış olduğu kötülüğü ve onla-
rın ayak basacak yer aradıklarını işiterek merhamete geldi. Vilayetlere yazdığı mektupta,
yüksek memurlardan hiçbirinin Yahudileri ortadan kaldırmak veya sürmek gibi bir işe
başlamamalarını ve onları namusu gibi kabul etmelerini istedi. Kanunu dinlemeyenlerin
ise idam edileceklerini emretti.”
Portekizli Bir Şair
“…Türkiye’de hürriyetin kapılarını açık bulacaksın. Yahudi dininin kayıtsız şartsız
serbestliği için meydan bulacaksın. Bu kapılar asla kapanmaz. Orada imanını tazeleye-
bilirsin.” (Portekiz’de Yahudiler, zorla Hristiyanlaştırılmışlardı.)…”
Mehmet Şeker, Anadolu’da Birarada Yaşama Tecrübesi, s. 115-182

Yukarıdaki metinlerden hareketle, Osmanlı Devleti’nin farklı etnik ve dinî un-
surlara karşı sergilediği tutumu yorumlayınız.

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

83