Page 20 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 3.Ünite

3. Ünite

SIRA SİZDE

OSMANLI DEVLETİ’NDE MAHKEMELER

TANZİMAT ÖNCESİ TANZİMAT SONRASI

Şerî Mahkemeler Şerî Mahkemeler
Müslüman halk arasında çıkan anlaşmaz- Tanzimat Dönemi’nde bu mahkemelerin
lıklar ile Müslümanlarla gayrimüslimler görevleri kişi, aile, kısas (ceza) ve miras gibi
arasında çıkan anlaşmazlıklara bakardı. konularla sınırlandırıldı.

Cemaat Mahkemeleri Cemaat Mahkemeleri
Gayrimüslimlerin din ve mezhep yönünden Tanzimat Dönemi’nde 1875’te çıkarılan
bağlı oldukları mahkemelerdi. Bu mahke- fermanla gayrimüslimlerin kendi aralarında-
meler daha çok şahıslarla ilgili olarak aile ve ki davalar nizamiye mahkemelerine havale
miras hukuku gibi davalara bakardı. edildi.

Konsolosluk Mahkemeleri Konsolosluk Mahkemeleri
Bu tür mahkemelerde kapitülasyonlardan Tanzimat Dönemi’nden önceki görevi aynen
faydalanan yabancı devletler kendi araların- devam etmiştir.
daki sorunları çözerdi.

Şema 3.4: Osmanlı Devleti’nde mahkemeler Ticaret Mahkemeleri
Her türlü ticari davalar bu mahkemelerde
görülürdü.

Nizâmiye Mahkemeleri

Bu mahkemelerin yetkileri; şerî, cemaat ve
ticaret mahkemelerinin görevleri dışında
kalan hukuk ve cinayet davalarına bakmaktı.

Tanzimat Dönemi’nde kurulan yeni mahkemeler, şerî mahkemelerin görev alanlarını
daraltmıştır. Yukarıdaki şemada (Şema 3.4) Tanzimat’a kadar olan Osmanlı mahkeme-
leri ile Tanzimat sonrası kurulan mahkemelerin eşleştirmesi verilmiştir. Şemaya göre
aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1. Tanzimat öncesinde Müslümanlarla gayrimüslimler
arasındaki sorunlara bakan mahkemenin adı nedir? ................................................................
2. Tanzimat sonrasında Müslümanlarla gayrimüslimler
arasındaki sorunlara bakan mahkemenin adı nedir? ................................................................
3. Tanzimat öncesi ve sonrası iki tarafın da yabancı
olduğu davalara hangi mahkemeler bakardı? ................................................................
4. Tanzimat Dönemi’nde bir Rum ile Ermeni vatanda-
şın aile ve miras gibi davalarına bakan mahkemeye ................................................................
ne ad verilirdi?

120